يكى از دختران مجلسى چنان كه گفتيم آمنه بيگم بوده است كه بايد از زنان نادره و نابغه روزگار بشمار آيد. اين بانوى فاضله بهمسرى ملّا صالح مازندرانى يكى از افاضل شاگردان پدرش در آمد. اين ازدواج داستانى شنيدنى و جالب دارد كه ذيلا براى تنبّه و سرمشق گرفتن مردان و زنان مسلمان خلاصه آن نوشته مىشود:
ملّا صالح مازندرانى از طلاب تهيدستى بوده كه با وضع رقّت بارى اشتغال به تحصيل داشته بقسمى كه قادر بخريد چراغ براى مطالعه خود نبوده است، و حتى پدرش بعلت فقر و تنگدستى او را جواب گفته بود! ولى او در اصفهان در سايه جهد و كوشش بسيار و پشت كار عجيب خود، و شوق زايد الوصفى كه براى كسب علم و كمال داشت بجائى رسيد كه بمجلس درس علّامه مجلسى اول راه يافت، و در اندك زمانى بعلل مذكور مورد توجه خاص استاد قرار گرفت و بر تمام شاگردان وى فائق آمد.
آقا احمد كرمانشاهى در مرآت الاحوال مينويسد: در اين اثنا ايشان را ميلى به تمتّع نساء (ازدواج) حاصل شد. مرحوم مجلسى از احوال او اين معنى را دريافت. روزى بعد از تدريس بايشان فرمودند: اگر اجازه ميدهى زنى بعقد همسرى تو در آورم! ايشان بعد از حياء و تحمل بسيار اجازه دادند. مرحوم مجلسى باندرون خانه خود رفت و دختر فاضله مقدّسه خود «آمنه بيگم» را كه در تمام علوم بسر حد كمال بود طلبيدند و فرمودند: اى دختر! شوهرى براى تو پيدا كردهام كه در نهايت فقر و منتهاى فضل و صلاح و كمال است ولى اين امر موقوف باجازه تو است.
آن مقدّسه صالحه فرمودند: فقر عيب مردان نيست! پس در ساعت سعد نكاح را جارى فرمودند. در آن شب داماد با سعادت روى عروس را گشود و بعد از ملاحظه جمال بيمثال همسر خود و حمد قادر متعال، بگوشهاى رفته بمطالعه مشغول شدند.
اتفاقا مسأله بسيار مشكلى پيش آمده بود كه حل نميگرديد. آمنه بيگم فاضله بهر تدبيرى كه بود آگاهى بر آن يافته، چون فردا داماد براى تدريس از خانه بيرون رفت، آمنه بيگم مسأله را با شرح و بسط تمام نوشته و در جايش گذارد ملّا صالح هنگام شب موقع مطالعه بنوشته آن مرحومه برخورد، ديد كه آن عقده لا ينحل بسر انگشت آن فاضله حل گرديده!! جبهه نياز بدرگاه خالق بىنياز سوده سجده شكر بجا آورد و تا صبح مشغول عبادت ذو الجلال شد، و مقدّمه زفاف تا سه روز بطول انجاميد!! چون مرحوم مجلسى مطلع گرديد بداماد فرمود: اگر اين زن باب طبع تو نيست ديگرى را برايت نكاح كنم؟! ملّا صالح گفت: از اين جهت نيست، بلكه تنها براى شكر الهى است كه چنين نعمتى بمن عطا كرده است كه هر چه كوشش كنم اداى شكر نعمت را نخواهم كرد. علّامه مجلسى فرمود: اقرار كردن بعدم قدرت براى شكرگزارى نهايت شكر بندگان است «1» اكنون كه از اين بانوى فاضله سخن بميان آمد نقل اين دو مطلب پر اهميت نيز كمال ضرورت را دارد: دانشمند بزرگوار مرحوم سيد محمد حسن زنوزى كه از شاگردان مشهور استاد كل وحيد بهبهانى است در كتاب بزرگ «رياض الجنة» ضمن شرح حال مرحوم علامه مجلسى اول مينويسد: «از استاد آقا محمد باقر بن محمد اكمل- وحيد- بهبهانى شنيدم كه ميفرمود: «آمنه بيگم دختر مجلسى زنى صالحه عابده زاهده و فاضله عالمه عامله، و مجتهده جامع الشرائط بوده. كتابى بسيار خوب در فقه تا عبادات تأليف كرده است، و آن مخدّره به برادرش ملّا محمد- باقر (مجلسى دوم) در اكثر تأليفاتش كمك ميكرد!» و نيز در «فيض القدسى» از «رياض العلماء» نقل ميكند كه: نوشته است «آمنه خاتون دختر ملّا محمد تقى مجلسى، فاضله عالمه پرهيزكار، همسر ملّا صالح مازندرانى بود. شنيدهايم كه شوى آن بانوى فاضله با همه فضلى كه داشت، در حل بعضى از عبارات كتاب «قواعد علامه» از وى استفاده ميكرد»! شرح اصول كافى كه ميگويند بهترين شرح آن كتاب است، و شرح من لا يحضره الفقيه، شرح معالم الاصول، حاشيه بر شرح لمعه، حاشيه وجيزه شيخ بهائى از جمله تصنيفات پر مغز و مفيد ملّا صالح مازندرانى است.
پی نوشت:
1- داستان ازدواج آمنه بيگم و ملا صالح كه روح تعاليم عاليه اسلام، در آن بخوبى نمايان است، بهترين معرف اسلاميت و نمونه كامل ازدواج در اسلام است. داستان جالب ازدواج« ذلفا» و« جويبر» در صدر اسلام با وساطت رسول اكرم( ص) را كه شباهت زيادى با اين ازدواج دارد خوانندگان در كتاب« داستانهاى اسلامى» تحت عنوان« يك ازدواج عجيب» بقلم نويسنده اين سطور بخوانند.
منابع:
مهدى موعود عليه السلام، علي دواني :انتشارات اسلاميه :مقدمه، ص: 55
