از امام جعفر صادق علیه السلام منقول است: چون برادر مؤمن به خانه تو بیاید او را تعارف خوردنی بکن اگر قبول نکند تکلیف آشامیدنی بکن، اگر قبول نکند تکلیف دست و رو شستن به آب یا به عرقِ خوشبو بکن.
از حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم منقول است: از چمله گرامی‌داشتن آدمی برادر مؤمنش را، آن است که تحفه او را قبول کند و آنچه حاضر داشته باشد برای او به تحفه بیاورد و چیزی که نداشته باشد برای او تکلیف نکند.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: هلاک شد کسی که حقیر شمارد آنچه را حاضر دارد از برای آوردن نزد برادر مؤمن خود، و هلاک شد هرکه حقیر شمارد آنچه را برادر مؤمن او می آورد. و به سند حسن از آن حضرت منقول است: هرگاه برادر مؤمن تو نطلبیده به نزد تو آید، آنچه حاضر داری برای او بیاور، و اگر طلبیده باشی او را، برای او تکلف کن.
در حدیث حسن از هشام منقول است: با ابن ابی یعفور به خدمت حضرت صادق علیه السلام رفتم، آن حضرت چاشت طلبید. هشام گفت که من کمتر چیزی می خورم. حضرت فرمود: مگر نمی دانی که محبت مؤمن نسبت به برادر مؤمن او به قدر آن است که از طعام او می خورد، یعنی هرچند او را بیشتر دوست دارد طعامش را بیشتر می خورد. و بر این مضمون احادیث بسیار وارد شده است.
امام رضاعلیه السلام فرمود: سخّی و صاحب همت از طعام مردم می خورد تا مردم از طعام او بخورند و بخیل طعام مردم را نمی خورد تا از طعام او نخورند.
حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: ولیمه و مهمانی سنّت در پنج چیز می باشد: در عروسی و عقیقه و ختنه کردن پسر و خانه نو خریدن یا بنا کردن و در وقتی که از سفر به خانه خود برگردد. در حدیث دیگر وقتی که از سفر حج برگردد.
و منقول است: آن حضرت نهی فرمود از ولیمه ای که مخصوص توانگران باشد و فقرا را در آنجا نطلبند.
در احادیث معتبره وارد شده است: هرکه داخل شهری شود مهمان برادر مؤمن و اهل دین خود است تا از آن شهر بیرون رود و سزاوار نیست که مهمان روزه بدارد مگر به رخصت صاحبان خانه که مبادا طعامی‌برای او به عمل آورند ضایع شود، و سزاوار نیست اهل خانه را روزه داشتن مگر به رخصت مهمان که مبادا به سبب روزه ایشان شرم کند و طعام نخورد.
به سند معتبر منقول است از حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم: حدّ ضیافت سه روز است و بعد از سه روز تصدق و تبرعی است که نسبت به او می کنی، و فرمود: آن قدر نمانید نزد برادر مؤمن خود که او را درهم شکنید که دیگر چیزی نداشته باشد که خرج شما کند.
ابن ابی یعفور روایت کرده است: در خانه امام جعفر صادق علیه السلام مهمانی دیدم که برخاست پی کاری، حضرت او را منع کردند و خود برخاستند و آن کار را به جا آوردند، و فرمودند: حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم نهی فرموده است از خدمت فرمودن مهمان.
در حدیث دیگر منقول است: مهمانی در خدمت امام رضاعلیه السلام بود، دست دراز کرد که چراغ را اصلاح کند، حضرت او را منع کردند و خود اصلاح چراغ کردند، و فرمود: ما اهل بیت، خدمت نمی فرماییم مهمان خود را.
از امام محمّد باقرعلیه السلام منقول است: از جمله ضعف و سستی آن است که به تو احسانی کند و تو به عوض، مکافات او نکنی؛ و از خلاف آداب است خدمت فرمودن مهمان. پس جون مهمان بیاید او را اعانت و یاری کنید در نشستن، و وقتی که خواهد بار کند و برود او را مدد نکنید بر رفتن، که این دلیل برخسّت نفس است. و در رفتن، توشه همراهش بکنید و توشه نیکو و خوشبو به عمل آورید که این دلیل چوانمردی است.
به سند معتبر از حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم منقول است: از جمله حق مهمان آن است که همراه او بروید تا درِ خانه، و از امام محمّد باقرعلیه السلام منقول است: چون شخصی به خانه کسی برود هر جا که صاحب خانه امر می کند بنشیند که صاحب خانه امور مخفی خانه خود را بهتر می داند.
از حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم منقول است: هشت کس اند که اگر به ایشان مذلّتی و خواری برسد، ملامت نکنند مگر خود را: کسی که بر سفره ای حاضر شود که او را نطلبیده باشند. و کسی که بر صاحب خانه تحکم کند. و کسی که طلب خیر از دشمنان خود بکند. و کسی که طلب فضل و احسان از لئیمان و بخیلان بکند. و کسی که خود را داخل کند در رازی که میان دو کس باشد بی رخصت ایشان. و کسی که استخفاف کند به پادشاهان و صاحبان حکم. و کسی که در مجلسی بنشیند که سزاوار آن مجلس نباشد. و کسی که با شخصی سخن گوید گوش به او ندهد.
در حدیث دیگر فرمود: به طعام خود ضیافت کن کسی را که از برای خدا او را دوست داری.
امام محمّد باقرعلیه السلام فرمود: یک برادر مؤمن را که از برای خدا بااو برادری کنم سیر کنم، بهتر است نزد من، از آن که ده مسکین را سیر کنم. و فرمود: چون حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم با مهمانان طعام تناول می فرمودند بیش از همه شروع می کردند و بعد از همه دست می کشیدند.
حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: کسی که به جماعتی آب دهد، باید خودش بعد از همه آب بخورد.
از حضرت صادق علیه السلام به سند صحیح منقول است: چون برادر مؤمن تو به خانه تو بیاید مپرس که امروز چیزی خورده ای و لیکن هرچه حاضر داری به نزد او بیاور، که جواد و جوانمرد آن است که هرچه دارد حاضر سازد.
در حدیث دیگر فرمود: اگر کسی هزار درهم صرف طعامی کند و مؤمنی از آن بخورد اسراف نکرده است.
در احادیث معتبره بسیار وارد شده است: هرکه ایمان به خدا و روز قیامت دارد باید که مهمان خود را گرامی دارد.
حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: از جمله حق مهمان آن است که او را گرامی دارند و خلال برای او حاضر کنند.
در احادیث بسیار وارد شده است: هرگاه مهمان می آید با روزی خود می آید و چون طعام بخورد خدا صاحبخانه را می آمرزد.
و در روایت دیگر: چون بیرون می رود گناه تو و عیال تو را بیرون می برد.
در حدیث صحیح از حضرت صادق علیه السلام منقول است: یک لقمه که برادر مؤمن نزد من بخورد دوست تر می دارم از بنده آزاد کردن.
و از امیر المؤمنین علیه السلام منقول است: هر مؤمنی که صدای مهمانی را بشنود و به آن شاد شود، گناهانش آمرزیده شود اگر چه میان زمین و آسمان را پر کرده باشد.
از حضرت رسول صلیالله علیه وآله وسلم منقول است: هر خانه ای که مهمان به آن خانه نمی رود ملائکه داخل آن خانه نمی شوند.
از حضرت صادق علیه السلام منقول است: از حقوق واچبه مؤمن بر مؤمن آن است که او را اگر به ضیافت بطلبد قبول کند.
حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: وصیت می کنم حاضران و غائبان امت خود را که دعوت مسلمانان را قبول کنند به ضیافت، اگر چه پنج میل راه باشد که این از اموری است که در دین لازم است. و هر میل یک ثلث فرسخ است.
و فرمود: اگر مؤمنی مرا برای دست گوسفندی بطلبد می روم، و فرمود: بدترین عجزها آن است که شخصی برادرش او را به طعامی بخواند و او قبول نکند.
برگرفته از کتاب حلیه المتقین علامه مجلسی ره
